زن غربی؛ از اوژنی گرانده و بروکلین تا به امروز

چند هفته پیش وقتی مشغول خواندن رمان «اوژنی گرانده» بودم، به طور اتفاقی فیلم «بروکلین» (Brooklyn) را هم دیدم.

رمان اوژنی گرانده از بهترین آثار بالزاک؛ نویسنده شهیر فرانسوی است که به چیره‌دستی در پرداخت جزییات شخصیتها معروف است.

بروکلین هم یکی از بهترین فیلمهای سال ۲۰۱۵ از نگاه منتقدان بوده است. وجه اشتراک این دو اثر در این است که هر دو درباره زن پاک‌دامن و با اخلاق اروپایی است. داستان اوژنی در فرانسه و در دهه‌های اولیه قرن نوزدهم(۱۸۲۰ به بعد) و بروکلین؛ دختری اهل ایرلند و داستان فیلم هم مربوط به سال ۱۹۵۰ و پس از جنگ دوم جهانی است.

اگر در ذهنتان فیلمهای قرون ۱۶ تا ۱۹ اروپایی را هم مرور کنید، باز همچنان تصویر ذهنی شما پر از زنانی است با دامن‌های بلند و لباس‌های پوشیده و حتی کلاس و روسری!

ظاهرا تصاویر باقیمانده از قرون میانه و دوره پیشامدرن در اروپا و حتی زمان یونان و روم باستان هم روایت‌گر این مطلب است که زنان پوشیده و نسبتا باحیا و بااخلاق بوده‌اند.

پس چه اتفاقی از نیمه دوم قرن بیستم افتاده است که زنان اروپایی و به ویژه آمریکایی به وضعیت امروز رسیده‌اند؟

اوژنی و بروکلین با اینکه صد و پنجاه سال با هم فاصله زمانی دارند، اما داستان زندگی هر دو آنها پر است از صداقت، متانت، بخشندگی، حجب و حیا، وفاداری، مهرورزی به خانواده، احترام به بزرگ‌تر، نوع دوستی و علاقه به دین‌.

پس چرا امروز کمتر شاهد این ویژگی‌ها در اروپا هستیم؟

دختران هم سن و سال اوژنی و بروکلین در هلند مرتب سیگار به دست دارند و هندزفری در گوش!

بی‌تفاوت نسبت به محیط پیرامون و کم‌ارتباط و کم‌توجه نسبت به خانواده!

دین برای دختران و زنان هلندی امر غریبی است و جایی در زندگی آنها ندارد. آنچه در جریان است یک زندگی روزمره همراه با کار و درس و خرید و تعطیلات و مهمانی و مسافرت است.

بسیار نادر است که دختران کمتر از سی و پنج تا چهل ساله به ازدواج فکر بکنند و البته بسیاری از زنان هلندی، پس از این سن هم تصمیم به ازدواج نمی‌گیرند.(نرخ رشد جمعیت در هلند نزدیک به صفر است و علی‌رغم اقدامات دولت برای تشویق به ازدواج و فرزندآوری مثل یارانه نگهداری از فرزند، بیمه درمانی مناسب، مهد کودکهای مجهز برای پرستاری از کودکان از یک‌سالگی، پارکها و فضاهای تفریحی متعدد و رایگان بودن بلیط قطارها در سنین ابتدایی و تخفیف‌های خوب برای بسیاری از خدمات دولتی و …؛ اما تا دو سه سال دیگر نرخ رشد جمعیت هلند به صفر خواهد رسید)

به لحاظ پوشش زنان هلندی عادی و معمولی هستند که البته این مساله به شرایط اقلیمی ربط بسیاری دارد. وقتی هوا در تابستان تغییر می‌کند مشخص می‌شود که پوشیدگی زنان هلندی به خاطر حیای بیشتر آنها نسبت به زنان ایتالیایی و اسپانیایی(که به لحاظ پوشش در اروپا مشهور هستند) نیست، بلکه هر چه هوا سردتر و بارانی‌تر، زنان و همین‌طور مردان پوشیده‌تر؛ لذا هر چه از پرتغال و اسپانیا به سمت نروژ و فنلاند حرکت کنید، پوشش زنان به ظاهر اسلامی‌تر به نظر می‌رسد. اما در روز های گرم و کاملا آفتابی تابستان و یا در مناطق گرم که ویژه تفریح و مسافرت در مناطق مختلف اروپا هستند، فرق چندانی بین حجب و حیای اهالی اسکاندیناوی و مردمان جنوب اروپا نیست. تقریباهمگی با حداقل لباس ممکن حضور دارند! درباره کودکان و برخی نوجوانان، برهنگی کامل هم بعضا دیده می‌شود. البته برهنگی کامل رایج نیست و غیر از مناطق مشخص شده که در نقاط مختلف اروپا به ویژه اسپانیا، ایتالیا، فرانسه وجود دارند، برهنگی کامل به لحاظ عرفی و قانونی پذیرفته نیست.

اما همچنان این سوال مطرح است که چطور شخصیت زن مسیحی اروپایی در طول ۷۰ سال(از ۱۹۵۰ تاکنون) تا این حد تغییر کرده است؟ آیا این مسیر ادامه خواهد یافت و یا روزی اروپا به اصل خود خواهد گشت؟