حق انتخاب

#[حامد_فتاحیان

دانشجوی روان‌شناسی و مشاوره در دانشگاه پالو آلتو، کلفرنیا

⁠⁣یکی از تفاوت‌هایی که در غرب بخصوص امریکای شمالی نسبت به شرق و کشورهای آسیایی وجود دارد، تعدد گزینه در انتخاب است. یعنی شما در هر حیطه‌ای به قدری گزینه جهت انتخاب دارید که اکثر اوقات این موضوع باعث گیج شدن فرد می‌شود بخصوص برای کسی که عادت به این سبک‌ زندگی نداشته باشد.

نمونه‌ی خیلی ساده‌ی آن را در تصویر می‌بینید. این تصویر مربوط به یکی از فروشگاه‌های معروف بنام Walmart است. همان‌طور که در تصویر مشخص است، جهت خرید کاهوی آماده برای سالاد با حداقل ۲۰‌ گزینه‌ی متفاوت و با تفاوت‌های مختلف روبرو هستید‌.

این موضوع از منظر مدیریت در مارکتینگ و فروش، فلسفه و تحلیل خاص خود را دارد که شاید فلسفه‌ی اصلی این کار به جهت فروش بیشتر و سودآوری باشد اما از دید روان شناختی‌ نیز این موضوع قابل توجه است.

انسان از دیدگاه روان‌شناختی زمانی که با گزینه‌های متعدد روبرو می‌شود، تمایل بیشتری به انتخاب خواهد داشت. اگر بخواهیم مثال ساده‌ای از این موضوع بزنیم، در تربیت کودک معمولاً گفته می‌شود بجای اینکه کودک را از امری نهی کنید، به او حق انتخاب بین دو یا چند گزینه را بدهید. اینطور کودک احساس مهم بودن و اثرگذاری کرده و با تمایل شخصی‌اش گزینه‌ی دیگری را انتخاب خواهد کرد. مثلاً کودک اصرار دارد از مکان فعلی که قرار دارد جابه جا نشود اما اگر به او حق انتخاب بین رفتن به مکانی بهتر و ماندن در مکان فعلی داده شود، بدون اینکه او را مجبور‌ به کاری برخلاف میل شخصی‌اش بکنیم، آنجا را ترک خواهد کرد.

این موضوع در مورد بزرگسالان نیز صادق است. هیچ‌گاه به اجبار و با زور نمی‌توان افراد را مجبور به انجام کاری کرد بلکه بایستی برای آنان ‌انتخاب‌های بهتری قرار داد.

این متن در زمانی نوشته شده که در فضای مجازی خبر فیلترینگ دائمی تلگرام از زبان مسئولین کشور شنیده میشد. داشتم فکر می‌کردم چرا مسئولین ما بعد از چهل سال مملکت‌داری هنوز متوجه نشده‌اند که با زور حتی کودکان را نمی‌توان راضی به امری کرد چه برسد به چند ده میلیون‌ نفر انسان بالغ و عاقل در کشوری مثل ایران.

کاش ما نیز به مردم‌مان حق انتخاب بدهیم…