غرب فقط آمریکا، نیویورک و خیابان منهتن نیست!

⭕️ غرب یکی از کلماتی است که تمامی ما ایرانیانِ نسبتاً مسلمان نسبتاً مدرن از آن تصویری در ذهن داریم. از نانوای عزیز محل‌مان تا خانم دکتر فوق‌تخصص پوست در کلینیک شیک بالاشهرمان!

کسی نیست که با شنیدن این کلمه، فاقد تصویر ذهنی باشد. اما غرب کجاست؟ دقیقاً منظورمان از غرب چیست؟

⭕️ الان قصد ارائه‌ی پاسخ تفصیلی یا فلسفی به این سوال نداریم. فقط می‌خواهیم از رهگذر این پرسش به یک نکته اشاره کنیم که غرب «یک چیز» و «یک مفهوم» و «یک جا یا زمان» مشخص در ذهن همه ما نیست و به علت همین تفاوت در نگاه‌هایمان، نحوه‌ی مواجهه ما با غرب باید انعطاف‌پذیر و هوشمندانه باشد.

⭕️ برای برخی از ما، غرب چیزی شبیه بهشت است. پر از سلنا گومز و جنیفر لوپز! و برای برخی دیگر غرب قسمت‌های ترسناک داستان سیاحت غرب مرحوم نجفی قوچانی است. انسان‌هایی همه وحشی و پر از تتو و گوش‌های سوراخ شده و مست در حال عربده‌کشی!

⭕️ ولی حدسم این است که اگر می‌شد ذهنیت همه‌ی ما ایرانیان را اسکن کرد و بعد ذهنیت‌های شبیه به هم را شمرد، بیشترین ذهنیت مشترک از غرب، متعلق به این تصویر از غرب خواهد بود که غرب چیز خوبی است که بدی‌هایی هم دارد. غرب جایی است یا زمانی یا یک جور زندگی کردن است که ما دلمان آن را می‌خواهد. اما می‌دانیم که کاملاً خوب نیست. بالاخره از ما نیست و‌ خوبِ خوب نیست و بوی غربت و دلتنگی می‌دهد!

چیزهایی اینجا هست که دلمان آنها را می‌خواهد و چیزهایی در غرب هست که دوست نداریم و ایکاش می‌شد که آنها در غربِ ذهنی ما نبود.

⭕️ وقتی اکثریت یک ملت چنین تصویری دارند، نحوه‌ی مواجهه ما با این تصویر ذهنی هم باید متناسب با آن ذهنیت باشد. از این جهت تاکید می‌کنم ذهنیت، چون ممکن است بین تصویر ذهنی ما با واقعیت فاصله بعضاً زیادی باشد، اما ما اغلب با تصویر ذهنی خود زندگی می‌کنیم تا واقعیت!

⭕️حالا با همه این حرفها، وقتی به رویکرد رسمی کشورمان و به ویژه صدا و سیما نگاه می‌کنیم شاهدیم که غرب برعکس تصور عمومی، یک جای خاصی است. غرب فقط آمریکاست و خشونت و فاصله طبقاتی و فساد و … در آن موج می‌زند.

⭕️ قطعا این تصویر صدا و سیمایی از غرب در غرب وجود دارد. بدون شک بخشی از غرب و به ویژه امریکا و به ویژه برخی از شهرهای آن درگیر فساد و خشونت و فقر قابل توجه است. اما این، همه‌ی غرب نیست!

⭕️ مشکلِ ارائه‌ی تصویر صدا و سیمایی از غرب این است که بین آنچه از کانال‌های غیررسمی از غرب به مردم ایران می رسد با تصویر رسمی فاصله ایجاد می‌کند و حتی آن بخش واقعی در روایت صدا و سیما را هم گرفتار تردید می‌کند. یعنی ممکن است دیگر مردم بخش‌های واقعی غرب که صدا و سیما بیان می‌کند را هم باور نکنند.

⭕️ پس این دو مورد مهم است که اولا امروز ایرانیان زیادی در نقاط مختلف دنیا زندگی می‌کنند و به طور مرتب در حال انتشار عکس و فیلم و متن در شبکه‌های اجتماعی هستند و امکان سفر به کشورهای مختلف هم بسیار بیشتر از گذشته شده است.

ثانیا؛ غرب فقط آمریکا نیست. واقعا غرب اروپایی متفاوت است. مثلا شما در هلند نمی‌توانید مانند آمریکا کارتن خواب در خیابان ببینید. فاصله‌ی طبقاتی اصلا به معنای آمریکایی آن در هلند نیست. رفتارهای غیرمتعارف و پوشش‌های غیرعادی بسیار کمتر از چیزی است که تصور می‌کنیم. جالب است که بدانید یکی از نگرانی‌های میانسالان و کهنسالان هلندی و شاید باقی اروپاییان این باشد که شبیه آمریکایی‌ها نشوند. یعنی از وضعیت فعلی آمریکا می‌ترسند.

با این اوضاف، اگر ما مدام بر تصویر آمریکایی از غرب تاکید کنیم، وقتی مردم تصویرهای دیگری از غرب را ببینند دچار تردید می‌شوند و آن وقت است که ممکن است بگویند ما غرب آمریکایی را دوست نداریم، اما عاشق غرب اروپایی می‌شویم. مثل اتفاقی که در حال رخ دادن است و کشورهای اسکاندیناوی مثل دانمارک و نروژ و فنلاند و یا هلند به عنوان یکی از بهترین کشورها در ارزیابی‌های جهانی در حال تبدیل شدن به قله‌ی آمال و آرزوی ایرانیان به ویژه نخبگان هستند.

⭕️ به عنوان نکته‌ی پایانی عرض کنم که غرب اروپایی هم خالی از اشکال نیست. اما اشکالات آن اینقدر که گمان می‌کنیم واضح و شفاف و قابل مشاهده و نشان دادن نیست. علاوه بر این، برای اشکالات هم فکر می‌کنند. مثل تلاش‌هایی که فرانسه برای حل مشکل کاهش جمعیت در دهه اخیر داشته و یا اقدامات و قوانین جدید سوئد برای کنترل تن فروشی!

پس مشکل اصلی اینها نیست. بلکه مشکل بسیار عمیق‌تر و ریشه‌ای‌تر است و چندان قابل مشاهده نیست که بشود آن را رسانه‌ای کرد. اما بسیار مهم‌تر از این چیزهایی است که به نظر ما مشکلات غرب می‌رسد و هر روز و هر ساعت در رسانه‌هایمان بیان می‌کنیم و نشان می‌دهیم.