گفتگویی غیر معمول با یک آمریکایی

چند روز پیش فیل (فیلیپ) که یک پسر آمریکایی است پیشم آمد و گفت می‌توانم یک سوال ازت بپرسم؟ پاسخ مثبت دادم که ادامه‌ی گفتگو را می‌خوانید:

فیل: من با یک دختر ایرانی دوست هستم. چند وقت توضیح می‌داد که در ایران چیزی به نام “صیغه” وجود داره که فحشا رو برای مردها مجاز می‌کند. می‌خواستم بدونم واقعاً همچین چیزی در ایران وجود داره؟

مرد یخی: برای این که به سوالت پاسخ بدم، نیاز هست یک توضیح بدم تا به جواب سوالت برسم. وقت داری که؟ چون شاید کمی طول بکشه.

فیل: بله وقت دارم.

مرد یخی: “صیغه” یک اصطلاح عامیانه است که معادل رسمی ترش “ازدواج موقت” است. بین مسلمان‌ها، مذهب شیعه ازدواج موقت رو جائز میدونه که در مقابل ازدواج دائم است. ازدواج دائم مشابه ازدواج مدنی غرب است. یعنی یک زن و مرد به توافق می‌رسند که زندگی مشترک تشکیل بدهند. مشخصه اصلی این ازدواج این است که وقتی با هم زندگی مشترک تشکیل می‌دهند، پیش فرض این است که قرار است تا وقتی که مرگ یکی از آنها فرا برسد، با هم زندگی کنند. یعنی کسی به این نیت ازدواج نمی‌کند که روزی طلاق بگیرد. ممکن است به طلاق برسند، اما طلاق پیش فرض نیست و لذا ازدواج دائم نامیده میشه. در تشیع، شرایطی برای ازدواج دائم وجود داره. از جمله این که مرد مسئول مالی زندگی است و باید تمام هزینه احتیاجات زن را تامین کند. همین طور اگر بچه‌ای به دنیا بیاید، مسئولیت مالی با مرد است. همین طور اگر زن یا شوهر از دنیا بروند، کسی که زنده مانده است، از اموال دیگری ارث می‌برد. ازدواج موقت نقطه‌ی مقابل این ازدواج است. از این جهت که پیش فرضش این است که قرار است زن و مرد وارد زندگی مشترک بشوند و در تاریخ مشخصی از هم جدا شوند. یعنی وقتی ازدواج می‌کنند، وقتی تعیین می‌کنند که مثلاً فقط برای یک ماه با هم ازدواج می‌کنند. یک ماه که گذشت، بدون طلاق از هم جدا می‌شوند. البته قبل از رسیدن به آن تاریخ، با توافق دوجانبه می‌توانند ازدواج را تمدید کنند. یعنی مثل قراردادی است که همیشه تاریخ انقضا دارد. همچنین، برخلاف ازدواج دائم، مرد مسئولیت مالی در مقابل احتیاج‌های زن ندارد. همچنین اگر در طول قرارداد ازدواج، یکی از آن‌ها از دنیا برود، دیگری از او ارث نمی‌برد. در واقع ازدواج موقت خیلی شبیه رابطه دوست دختری-دوست پسری در فرهنگ آمریکا است، بدون این که عیب‌های آن را داشته باشد.

فیل: می‌شود دقیق‌تر توضیح بدهی؟

مرد یخی: اگر اشتباه می‌گویم، تصحیح کن. وقتی در آمریکا دو نفر دوست پسر-دوست دختر می‌شوند، یک فرآیند قبلش طی می‌شود. ابتدا همدیگر را می‌بینند، اگر به نتیجه رسیدند که با هم تناسب دارند، با هم دوست پسر-دوست دختر می‌شوند. فرض بر این است وقتی دوست پسر-دوست دختر هستند، با فرد دیگری رابطه ندارند. اکثراً اموالشان از هم جداست. حتی مخارج‌شان از هم جداست و ممکن است سر ماه با هم حساب و کتاب مالی کنند. فرض بر این است که در طول رابطه دوست پسر-دوست دختر، اگر دو طرف همدیگر را مناسب تشخیص دادند، با هم ازدواج خواهند کرد اما هر وقت هم یکی از طرفین به نتیجه رسید دیگر نمی‌خواهد رابطه را ادامه دهد، بدون طی هیچ تشریفاتی از هم جدا می‌شوند. در واقع فرهنگ آمریکا دنبال این رابطه رفته است تا آمریکایی‌ها از دردسرهای طلاق در ازدواج خلاص شوند تا دو نفر راحت از هم جدا شوند. اما آسیب‌های زیادی در رابطه دوست پسر-دوست دختر به سبک آمریکایی وجود دارد. اول این که هیچ تاریخی برای جدایی تعیین نشده است و ممکن است حالت کشدار حتی تا بیش از ده سال بگیرد. معمولاً اگر این رابطه به ازدواج منجر نشود، زن هم از نظر عاطفی آسیب بیشتر می‌بیند و هم این که چون مدت زمان جذابیت یک زن محدودتر از یک مرد است، فرصت کمتری جهت ازدواج برای او باقی می‌ماند. دوم و مهمتر این که اگر در این بین زن باردار شود، مرد خیلی راحت و بدون قبول هیچ مسئولیتی می‌تواند از رابطه خارج شود. در این حالت، زن باید بین سقط جنین یا بزرگ کردن کودک به تنهایی و بدون پدر انتخاب کند. جاستین بیبر و استیو جابز، دو نمونه از کودکان حاصل از چنین رابطه‌ای بودند که این قدر خوش شانس بودند که مادرشان از سقط جنین خودداری کرده است. متاسفانه در آمریکا سالانه بیش از یک ملیون جنین سقط می‌شود که خروجی همین رابطه است. ممکن است کسی بگوید مشکلی نیست، اما به نظر من خیلی تاثر آور است که یک زن و مرد باردار شوند اما مسئولیت عمل خود را نپذیرند.

فیل: موافقم.

مرد یخی: در مقابل، در ازدواج موقت، وقت پایانی وجود دارد و هنگام تمدید، دو طرف می‌توانند ارزیابی کنند که رابطه را ادامه دهند یا نه. پدر یک نوزاد حتماً مشخص است چون طبق قانون تشیع، یک زن باید به اندازه دو عادت ماهانه بین دو ازدواج موقت فاصله بیاندازد. پس پدر نمی‌تواند زیر بچه خود بزند و حتی اگر جدا شود، باید هزینه بچه را به مادر بدهد.

فیل: خیلی جالب است که فرهنگ‌ها این قدر متفاوت هستند.

مرد یخی: حالا برگردیم به سوال تو که آیا در ایران ازدواج موقت انجام می‌شود؟ بله انجام می‌شود اما خیلی‌ها مثل دختر ایرانی که به تو توضیح داده است، دید بدی به آن دارند. دلیلش این است که اگرچه روی کاغذ همین است که توضیح دادم، اما در عمل از این قانون سوء استفاده می‌شود. چون در اسلام چند همسری جائز است، ازدواج موقت با داشتن همسر جائز است. در عمل برخی که ثروتمند هستند، از احتیاج برخی زنان استفاده کرده و با آن‌ها ازدواج موقت انجام می‌دهند. اما سوء استفاده از قانون، عمومی است. خیلی قانون‌ها هستند که ابتدائاً توجیه مناسبی دارند اما از آن‌ها سوء استفاده می‌شود. مثلاً در آمریکا می‌دانی که با ازدواج با یک آمریکایی می‌شود به آمریکا مهاجرت کرد. اما برخی از این قانون سوء استفاده می‌کنند و با ازدواج صوری، به آمریکا مهاجرت می‌کنند. این دیگر مشکل قانون نیست، مشکل افرادی است که از قانون سوء استفاده می کنند. دید خانم‌ها بسیار منفی‌تر است چون قبول ازدواج موقت، یعنی این که شوهر او وقتی دسترسی به همسرش ندارد، می‌تواند با یک زن دیگر ازدواج موقت کند.

(بدون این که بنده بگویم)

فیل: مثلاً وقتی که در سفر است و همسرش همراه او نیست؟

مرد یخی: دقیقاً! مسلماً برای یک زن سنگین است چنین چیزی را بپذیرد و لذا دید منفی دارند. اما باید دقت کرد، ولو همین کار، خیلی بهتر از رابطه بی‌حساب و کتاب به سبک غربی است. در آمریکا می‌بینیم که مردان متاهل که گاهی بسیار تاثیرگذار هستند، روابط خارج از ازدواج برقرار می‌کنند. ازدواج موقت از بی‌ضابطگی خیلی بهتر است.

فیل: چقدر در ایران، ازدواج موقت مرسوم است؟

مرد یخی: ازدواج موقت معمولا علنی نمی‌شود و پنهانی انجام می‌شود. لذا آمار دقیقی وجود ندارد. ولی حدس خودم این است که کمتر از ۱٪ جمعیت ایران، تجربه‌ی ازدواج موقت داشته باشند. چون ولو به شکل قانونی مجاز است، اما از نظر فرهنگی پذیرفته نیست.

فیل: ممنونم از توضیحاتت. فعلاً خداحافظ

مرد یخی: خداحافظ

پ.ن.۱: در حین توضیح، فیل با دقت گوش می‌کرد و به نظر می‌رسید ازدواج موقت را منطقی می‌دید. این نشان می‌دهد که برای مخاطب غربی، ازدواج موقت می‌تواند راهی برای جلوگیری از آسیب‌های رابطه‌ی بی‌حساب و کتاب غربی باشد. برخی غربی‌ها خودشان هم به این نتیجه رسیده‌اند باید حساب و کتابی برقرار کنند. مثلاً خوانده‌ام در سوئد، دوست پسر و دوست دختر، در صورتی که از مدت زمانی خاصی بیشتر با هم زندگی کنند، نسبت به هم حقوقی پیدا می‌کنند (goo.gl/jCb644). دلیلش این است که کشورها به این نتیجه می‌رسند هرج و مرج رابطه دوست پسر-دوست دختر بسیار آسیب زاست. زن‌ها هم معمولاً این وسط قربانی هستند.

پ.ن.۲: ای کاش ایرانی‌ها از کشور خود وجهه‌ی بدی به غرب معرفی نکنند. ولو کسی ازدواج موقت را قبیح بداند، لزومی ندارد کشور را در چشم یک غربی غیر اخلاقی نشان دهد. گویا این ایرانی‌ها اصلاً نمی‌فهمند که بدجلوه دادن کشور نزد غربی‌ها، خود آن‌ها را هم زیر سوال می‌برد. البته برای لاشخورهای وطن فروش که به امید تکه استخوانی، دم تکانی می‌کنند حداقل مزد استخوان می‌تواند توجیه باشد. اما دلیل آن‌هایی که مزدی در قبال بدجلوه دادن کشور خود نمی‌گیرند، چیست؟ اگر کمی عاقل باشند، نه تنها نباید ایران و ایرانیان را زیر سوال ببرند، بلکه باید سعی در عیب پوشی کنند یا حداقل عیب‌ها را کوچک جلوه دهند.