ترامپ، سرنوشت برجام، دولت ایران

دونالد ترامپ ۷۰ ساله، سه‌شنبه گذشته در حالی به مقام ریاست جمهوری آمریکا دست یافت که قبل از آن هرگز در هیچ انتخاباتی شرکت نکرده بود.

دونالد ترامپ‌ صاحب ۱۰۰% سهام “موسسه ترامپ” است که ۹۳ سال پیش تاسیس شده! این موسسه فعالیتهای بسیار متنوعی دارد که بخشی از آن شامل سرمایه گذاری، هتل سازی، برج سازی، خرید و فروش املاک و مستغلات، چاپ کتاب و مجله، رسانه، خدمات مالی، صنایع مواد غذایی، امور زیبایی و لوازم آرایشی، خدمات مسافرتی، شرکت‌های خدماتی هلیکوپتری و هواپیمایی و … میشود. مجله فوربس دارایی وی در سال ۲۰۱۶ را ۳/۷ میلیارد دلار برآورد کرده است.

ترامپ در جریان تبلیغات انتخاباتی حرفهای غیر منتظره زیادی زد. مسلمانان را تروریست خواند و خواستار زیر نظر گرفتن مساجد آمریکا شد، مکزیکی‌های مهاجر را قاچاقیان مواد مخدر و تجاوزگر خواند، وعده داد که مرز طویل آمریکا و مکزیک را دیوار بکشد و هزینه‌اش را از دولت مکزیک بگیرد، منتقدانش (بخصوص معلولین و مجریان زن) را با توصیفاتی زشت مسخره کرد، …

همه این رفتارها باعث شد که رسانه‌ها و مردم آمریکا وی را شخصی غیر قابل پیش‌بینی و خارج از چارچوب‌های موجود ارزیابی کنند.

در خصوص برجام، ترامپ چند بار ادعا کرد ایران ۱۵۰ میلیارد دلار پول دریافت کرده، در صورتی که ایران پس از برجام، حتی یک دهم این پول را هم دریافت نکرده بود. وی افراد مذاکره کننده از طرف آمریکا در توافق ۱+۵ با ایران را مذاکره کنندگان ضعیف و بد نامید.

اینها به طور کلی نشان می‌دهد که ترامپ مذاکرات قبلی را قبول ندارد. این را هم بگذارید در کنار اینکه وی به غیر قابل پیش‌بینی بودن مشهور است. این را هم بدانید که بر اساس قوانین آمریکا، توافقاتی که به امضای کنگره نرسیده و فقط امضای رییس جمهور را دارد، توسط رییس جمهور بعدی لازم الاجرا نیست. و برجام چنین است!

ولی این همه ماجرا نیست! دولت ایران که در زمان مذاکره تصویری بهشت گونه از توافقات صورت گرفته ارائه می‌داد، به اکثر تعهداتش عمل کرده‌، اما حتی در زمان اوباما نتوانست آمریکا را مجبور به انجام تعهداتش کند و عملا از اجرای وعده‌های داده شده به مردم باز مانده‌ است.

موضوع زمانی بدتر میشود که بدانیم مردم ایران اطلاعات درستی از تعهدات ایران به ۱+۵ ندارند. کما اینکه تعهد به FATF را دولت علنی نکرد، بلکه اولین بار توسط منتقدین برجام علنی شد.

برای اظهار نظر در مورد آینده برجام باید موارد زیر را در نظر گرفت :

۱- در زمان اوباما که به ظاهر قصد معامله با ایران داشت، ایران به اکثر تعهداتش عمل کرده ولی گشایش‌های مالی و تجاری وعده داده شده محقق نشده و طرف مقابل تعهدات اندکی را اجرایی کرده است.

۲- اگر ایران به برجام عمل نکند، تحت شرایط مشخصی (که توضیح آن فرصت دیگری می‌طلبد) ممکن است کلیه تحریم‌های شورای امنیت به حالت قبل از برجام بگردد. یعنی برای مجبور کردن ایران به عمل به تعهدات برجام تمهیداتی اندیشه‌اند، ولی برای عمل طرفهای مقابل از جمله آمریکا به تعهداتشان هیچ تمهیدی اندیشیده نشده است.

۳- رییس جمهور جدید آمریکا معتقدست به ایران زیادی امتیاز داده شده و از طرفی طبق قانون آمریکا ملزم به اجرای برجام نیست. وی تا بحال بارها علیه برجام موضع مخالف خود را اعلام کرده است.

۴- هیچ قانون بین المللی برای مجبور کردن آمریکا به انجام تعهداتش وجود ندارد که اگر وجود داشت، آمریکای زمان اوباما به آن عمل کرده بود.

بنابراین اوبامایی که به خیال دولت‌ تدبیر و امید به دنبال تعامل و توافق بود، ابتدا ایران را شدیدا تحریم کرد و سپس با وعده برداشتن تحریم‌ها، صنعت هسته‌ای ایران را بسیار محدود کرد و … اما به تعهداتش عمل نکرد. در این شرایط انتظار از ترامپ به اعطای جوایز برجام به ایران توهمی بیش نیست.

به عقیده نگارنده ترامپ برجام را پاره نخواهد کرد که هزینه بین المللی برایش ایجاد کند ولی به آن عمل هم نخواهد کرد و در عوض به ایران فشار خواهد آورد که امتیازات بیشتری بگیرد.

در این بین دولتی که صنعت هسته‌ای را محدود کرده و مواد غنی شده را از کشور خارج کرده چه چیزی برای معامله با ترامپ دارد؟ این را بگذارید کنار ضعف ذاتی دولت فعلی که حتی از پس عربستان هم برنیامده و حال میخواهد زیر فشار ترامپ برود. ترامپی که کلینتون را از صحنه بیرون کرده و اکثریت جمهوریخواهان وی را در کنگره و سنا همراهی می‌کنند. ترامپِ تاجر و قدرتمند، قطعا به دولت ضعیف فعلی که برگ برنده‌هایش را قبلا استفاده کرده امتیاز نخواهد داد.

گرچه شرایط بوجود آمده شکست دولت تدبیر و امید در انتخابات آینده را محتمل کرده، ولی نه این شکست و نه آمدن ترامپ هیچکدام خوشحالی ندارد. اولویت اصلی فعلی، انتخاب دولتی‌ست که توان خروج کشور از گردابهای خطرناک ایجاد شده را داشته باشد.