اثر مثبت ابراز هیجانی در عزاداری حسینی

آیا عزاداری باعث افسردگی می‌شود؟

نویسنده: دانشجوی روان‌شناسی و مشاوره در دانشگاه پالو آلتو، کلفرنیا

مشاور در بنیاد رها (موسسه‌ی بهداشت روان ایرانی-امریکایی‌ها در کلفرنیای شمالی)

توفیق داشتم در جمعی از دوستان در دانشگاه استنفورد به این موضوع بپردازم. در ادامه، گزیده‌ای از جلسه در قالب متن ارائه می‌گردد و فایل صوتی جلسه از در پایین قابل دریافت است.

هر واقعه‌ای برای هر فردی پاسخ احساسی و هیجانی خاصی را طلب می‌کند اما در برخی شرایط، ابراز آن هیجان اصیل و اولیه مقدور نیست و فرد با بروز یک هیجان دیگر از آن حادثه عبور می‌کند. به طور مثال، والدینی را در نظر بگیرید که به طور ناگهانی فرزند خود را از دست می‌دهند. هیجان مرتبط و اصیل با این واقعه طبعاً غم ناشی از فوت آن فرزند است اما به جهت فشار بالای موقعیت برای آنان و عدمِ توانِ تحملِ احساسِ غمِ حاصله از فوت فرزند، ناخودآگاه والدین نمی‌توانند هیجان مرتبط به آن را ابراز نمایند. بنابراین پذیرش این واقعیت که فرزند خود را از دست داده‌اند برایشان دشوار‌تر می‌شود.

زمانی که فرد در زمان وقوع یک حادثه نمی‌تواند احساس و هیجان مرتبط به آن واقعه را بروز دهد و با هیجان دیگری از آن واقعه عبور می‌کند، در این حالت به طریقی در آن حادثه و هیجان ثانویه‌ی بروز داده شده درگیر خواهد شد و تا زمانی که نتواند هیجان اولیه و اصیلِ مرتبط به آن واقعه را بروز دهد، این درگیری و توقف در واقعه برای او ادامه خواهد داشت.

مثال بالا را مجدداً در نظر بگیرید.

به میزانی که افراد، توانمندی بروز غم از دست دادن یک عزیز را در زمان و موقعیت مرتبط ابراز می‌نمایند، راحت‌تر با این حادثه کنار خواهند آمد تا افرادی که این هیجان اصیل را تجربه نمی‌کنند.

توصیف واقعه‌ی عاشورا برای هر فرد آزاده‌ای، با تجربه‌ی هیجان غم همراه خواهد شد و این تجربه‌ی اصیل غم به فرد کمک می‌کند تا نسبت به تجربه‌ی اصیل این هیجان آشناتر شده و این تجربه‌ی هیجانی اصیل، در بخش‌های دیگر زندگی برایش راحت‌تر باشد. فردی که به راحتی می‌تواند غم ناشی از ظلم و مصیبتی که به فرد دیگری شده را تجربه نماید، در زمان تجربه کردن این ظلم و مصیبت، دسترسی راحت‌تری به هیجان اصیل خود خواهد داشت.

از طرفی، زمانی که تجربه‌ی هیجانی ما برای یک شخص دیگر، اصیل و به دور از توجیهات بیرونی از جمله ترس از پیامدها و یا اجبار نباشد، پیامد بیرونی آن رفتار و ابراز هیجانی، ارتباط بیشتر عاطفی با آن شخص خواهد شد. اما در پاسخ به پرسش مطرح شده در ابتدای متن، افسردگی در اصل به معنای درگیر شدن فرد با هیجان غیر اصیل و نامرتبط است. زمانی که برای فرد واقعه‌ی عاشورا تشریح می‌شود، تجربه‌ی هیجان غم و در راستای آن عزاداری برای سیدالشهداء یک تجربه‌ی اصیل و مرتبط به موقعیت و زمان خاص خود است و طبعاً تجربه‌ی هیجان اصیل، موجب درگیر شدن فرد با هیجان غیر اصیل و ثانویه فلذا افسردگی نخواهد شد.